آیا دولت نتانیاهو توافق ابراهیم را خراب می‌کند؟
نزدیک به سه دهه پیش، 5000 مهمان در دره آراوا در نزدیکی مرز با اردن گرد هم آمدند تا شاهد چیزی باشند که مطمئن بودند آغاز یک صلح گرم خواهد بود. با نگاه کردن بیل کلینتون، رئیس جمهور ایالات متحده، دختران اسرائیلی و اردنی دسته گل‌هایی را به پادشاه اردن و نخست وزیر اسحاق رابین اهدا کردند. پادشاه اردن گفت: “این صلح با عزت است. این صلح با تعهد است. این هدیه ما به مردم ما و نسل های آینده است.”
رابرت مور، خبرنگار ITN غرب آسیا در گزارش خود درباره پیمان صلح اکتبر 1994، گفت: «اسرائیل و اردن نه تنها به خصومت خود پایان می‌دهند، بلکه وعده چیز بسیار عمیق‌تری را می‌دهند، دوستی که از شکاف بزرگ اعراب و اسرائیل عبور خواهد کرد». توافقنامه صلحی که اسرائیل و اردن در آن روز امضا کردند، منعکس کننده امیدها برای صلح عمیق و همه جانبه بین دو همسایه بود. طرفین متعهد شدند که به سرعت قراردادهای اقتصادی در زمینه بانکداری، تجارت آزاد و سرمایه گذاری منعقد کنند. تبادلات فرهنگی و علمی را آغاز؛ ترویج همکاری بین ادیان؛ و همکاری در زمینه های مختلف از جمله انرژی های تجدیدپذیر، کشاورزی، بهداشت و گردشگری». چند سال بعد، در حالی که این پیوندها دائمی بود، اما مشخص بود که صرفاً صلح سردی بین رهبران اتفاق افتاده است به طوری که مردم اردن اسم آن معاهده رو گذاشته بودند “صلح پادشاه” – نه یک پیشرفت بین جوامع. با گذشت زمان و تغییر نسل‌ها اسرائیل توانست پیمان های صلح بیشتری با کشورهای عربی منعقد کند. توافقات 2020 “صلح ابراهیم” با امارات متحده عربی، بحرین و مراکش اتفاق افتاد. بنیامین نتانیاهو در مراسم امضای قرارداد کاخ سفید گفت: «از آنجا که این فقط صلح بین رهبران نیست، صلح بین مردم است – اسرائیلی ها، اماراتی ها و بحرینی ها هم اکنون یکدیگر را در آغوش گرفته‌اند. ما مشتاق سرمایه گذاری در آینده‌ای با مشارکت، رفاه و صلح هستیم.»
اما با گذشت دو سال و نیم از این توافقات، و سه ماه پس از تصدی آخرین دولت تحت رهبری نتانیاهو، دلایل زیادی وجود دارد که مسیر روابط اسرائیل با شرکای جدیدش را با چشمی نگران تماشا کنیم. تلاطم و شتاب برای امضاء توافق کاهش یافته است، و اگر جان تازه‌ای به روابط جدید اسرائیل با کشورهای عربی تزریق نشود، آنها نیز دلسرد می‌شوند. شامگاه یکشنبه وزارت امور خارجه میزبان ضیافت افطاری برای دیپلمات های کشورهای مسلمانی بود که در اسرائیل خدمت می‌کنند. اما نکته مهم این بود که سفرای بحرین و امارت در این مهمانی شرکت نکردند.
متحدان اسرائیل در خلیج فارس مطمئناً هیچ مشکلی با خود نتانیاهو ندارند و ممکن است از دیدن مردی که برای مخالفت با رئیس‌جمهور آمریکا در مورد توافق هسته‌ای ایران به واشنگتن گام برمی‌دارد، خوشحال شوند. اما آنها در مورد اعضای دولت نتانیاهو بدبین به نظر می‌رسند. به طور مثال نتانیاهو در اولین برنامه‌های خارجی خود می‌خواست که به ابوظبی سفر کند، اما مقامات اماراتی به بهانه فشردگی برنامه‌هایشان این سفر رو به تعویق انداختند. نکته‌ای که وجود دارد این است که خیلی‌ها معتقد هستند که علت آن رفتارهای ایتامار بن گویر، وزیر امنیت ملی اسرائیل بوده است که حتی اسرائیل در مورد حفظ حریم صحن مسجد الاقصی اخطارهایی هم از امارات در سازمان ملل دریافت کرده است. همچنین امارات الام کرده بودکه تصمیمی برای کاهش تعاملات عمومی گرفته است. . از آن زمان تاکنون هیچ مقام ارشد اسرائیلی به امارات و بحرین دعوت نشده و هیچ وزیری نیز به اسرائیل نفرستاده اند. هفته‌ها بعد در پاریس، اسموتریچ گفت که مردم فلسطین «اختراع» قرن گذشته هستند و افرادی مانند او و پدربزرگ و مادربزرگش «فلسطینی‌های واقعی» هستند. در پاسخ، وزرای خارجه شش کشور عضو شورای همکاری خلیج فارس – از جمله بحرین و امارات – نامه‌ای به آنتونی بلینکن وزیر امور خارجه آمریکا ارسال کردند و اسموتریچ را محکوم کردند. آنها همچنین اسرائیل را به دلیل “تجاوزات مکرر شهرک نشینان اسرائیلی به صحن های مسجد الاقصی” محکوم کردند. شهرک سازی؛ حملات نظامی در کرانه باختری؛ اخراج فلسطینی‌ها از خانه‌هایشان در اورشلیم؛ و «تلاش برای تغییر ماهیت حقوقی، ترکیب جمعیتی و ترتیبات اماکن مقدس اسلامی». در پی حمله تروریستی که دو برادر اسرائیلی در شهر هوواره در کرانه باختری فلسطین در ماه فوریه کشته شدند، بزالل اسموتریچ وزیر دارایی گفت این شهر باید “محو” شود. این حرف محکومیت‌هایی از سراسر جهان از جمله ابوظبی علیه اسرائیل سرازیر کرد و او مجبور شد تا حرفش را پس بگیرد. همچنین هفته گذشته، امارات متحده عربی رای کنست برای لغو قانونی را که دستور تخلیه چهار شهرک در شمال کرانه باختری را صادر می کرد، محکوم کرد.
این داده ها روند نگران کننده و غیرقابل انکار را نشان می دهد؛ با گذشت زمان، صلح ابراهیم در خیابان‌های متحدان جدید اسرائیل محبوبیت کمتری پیدا می‌کند. نظرسنجی موسسه واشنگتن نشان داد که 45 درصد از بحرینی‌ها دیدگاه‌های تا حدود مثبتی نسبت به توافقات در نوامبر 2020 دارند. این حمایت تا مارس سال جاری به طور پیوسته به 20 درصد کاهش یافته بود. در امارات 51 درصد موافق صلح ابراهیم بودند، اما طبق گزارش سایت عرب‌سنج، این درصد به 30 درصد کاهش یافته است. حتی تنها 31درصد مراکشی‌ها موافق عادی‌سازی هستند و این‌ها فقط یک نشانه دارد: نتانیاهو عامل از بین بردن تمام زحمات صلح ابراهیم.
